көн элгәре (элек)

элгәре бик кыен булды — внача́ле бы́ло о́чень тру́дно

элгәре көннәрдә — в пе́рвые дни

сугышның элгәре елларында — в пе́рвые го́ды войны́

уехал раньше нас — беҙҙән алдараҡ китте

пришёл раньше него — унан иртәрәк килде

раньше срока — мөҙҙәттән алда

раньше подумай, потом говори — элек уйла, унан әйт

раньше здесь был лес — элек бында урман булған

раньше времени — көн элгәре (элек)

вспомнить то, что было накануне — элек булғанды иҫкә төшөрөү

накануне праздника — байрам алдынан

накануне отъезда — китер алдынан

солнечное время — ҡояш ваҡыты

время не ждёт — ваҡыт көтөп тормай

тратить время — ваҡыт сарыф итеү

сколько времени? — сәғәт нисә?, ваҡыт күпме?

в указанное время — күрһәтелгән ваҡытта

время истекло — ваҡыт үтеп китте

не отставать от времени — замандан артҡа ҡалмау

военное время — һуғыш ваҡыты

дух времени — заман рухы

времена года — йыл миҙгелдәре

время покоса — бесән сабыу мәле, бесән өҫтө

рабочее время — эш ваҡыты

настоящее время — хәҙерге заман

будущее время — киләсәк заман

прошедшее время — үткән заман

во время оно уст. — ҡасандыр, әллә ҡасан

время от времени — ваҡыт-ваҡыт, ҡайһы берҙә

(в) первое время — башта, тәүҙә, тәү ваҡытта

(в) последнее время — һуңғы ваҡытта

в своё время: — 1) заманында, ҡасандыр

2) үҙ ваҡытында; всё время һәр ваҡыт (саҡ), гел; в скором времени — оҙаҡламай

в то время как — шул арала, шул ғына ваҡыт араһында

выиграть время — күберәк ваҡыт алыу, ваҡыт үтеү, файҙаға булыу

до времени; до поры до времени — ваҡыты еткәнсе, билдәле бер ваҡытҡа тиклем, көнө килгәнсе

до сего времени — ошо ваҡытҡа тиклем

ко времени — ваҡытлы, үҙ ваҡытында

на время — ваҡытлыса, билдәле ваҡытҡа тиклем

со времени — ваҡыты етеү менән, киләсәктә

одно время — бер ваҡыт

раньше времени — көн элгәре (элек), ваҡытынан алда

самое время — бик ваҡытлы

с течением времени — ваҡыт үтеү менән, киләсәктә

тем временем — шул уҡ ваҡытта, шул арала

убить время — ваҡытты бушҡа уҙғарыу

предварительно позвонить — алдан шылтыратыу

быть предшественником — элгәр булыу

мой предшественник — минән элек эшләгән кеше

предшественники научного социализма — фәнни социализмның элгәрләре

прежде подумай, потом говори — алдан уйла, аннан сөйлә

прийти прежде всех — барысыннан да элек килү

прежде я не знал их — элек мин уларҙы белмәй инем

прежде взвешивай, а потом делай — алдан үлсәп ҡара, шунан эшлә

прийти прежде всех — барыһынан да алда килеү

прежде всего — иң тәүҙә, иң башта

выехать за город — ҡала ситенә сығыу

вынести за скобки — йәйәләр тышына сығарыу

уйти за реку — йылға аръяғына китеү

отдать жизнь за Родину — Ватан өсөн ғүмерҙе биреү (фиҙа ҡылыу)

купить за пять рублей — биш һумға һатып алыу

уплатить за квартиру — фатир өсөн түләү

работать за товарища — иптәш(е) өсөн эшләү

расписаться за жену — ҡатыны өсөн ҡул ҡуйыу

взять за руку — ҡулдан тотоу

тянуть за верёвку — бауҙан тартыу

краснеть за друга — дуҫ өсөн ҡыҙарыу

я рад за вас — һеҙҙең өсөн шатмын

принять за правило — ҡағиҙә итеп ҡабул итеү

считать за честь — намыҫ эше тип һанау

жить за городом — ҡала ситендә йәшәү

за горой — тау артында

стоять за дверью — ишек артында тороу

солнце скрылось за тучами — ҡояш болот артына йәшенде

сидеть за столом — өҫтәл янында ултырыу

гнаться за мальчиками — малайҙар артынан ҡыуыу

следуйте за нами! — беҙҙең арттан барығыҙ!

за весной наступает лето — яҙ артынан йәй килә

день за днём — көн артынан көн

один за другим — береһе артынан икенсеһе, бер-бер артлы

сунуть за пазуху — ҡуйынға тығыу

поставить за шкаф — шкаф артына ҡуйыу

за неимением времени — ваҡыт булмау сәбәпле

за ненадобностью — кәрәкмәү сәбәпле

пойти за водой — һыуға барыу

послать за врачом — табип артынан ебәреү

ухаживать за больным — ауырыуҙы ҡарау

следить за чистотой — таҙалыҡты һаҡлау (тотоу)

смотреть за ребёнком — баланы ҡарау

дело за вами — эш һеҙҙә (ҡалды)

очередь за мной — сират миндә, минең сират

замечать за учеником недостатки — уҡыусыла етешһеҙлектәр күреү

приказ за подписью директора — директорҙың ҡултамғаһы булған приказ

дело за номером два — икенсе һанлы дело

все за, он один против — бөтәһе ыңғай, ул бер үҙе ҡаршы

сесть за стол — өҫтәл артына ултырыу

сесть за руль — руль артына ултырыу

взяться за работу — эшкә тотоноу

приняться за учёбу — уҡырға керешеү

за последние годы — һуңғы йылдарҙа

за лето — йәй эсендә

сделать за два часа что-л. — нимәнелер ике сәғәт эсендә эшләү

мороз за двадцать градусов — һыуыҡ егерме градустан артҡан

ей далеко за сорок — йәше күптән ҡырҡтан уҙған

находиться за десять километров от города — ҡаланан ун километр алыҫлыҡта булыу

благодарить за услугу — хеҙмәт өсөн рәхмәт әйтеү

за что его любить? — нимәһе өсөн уны яратырға?

за несколько дней — бер нисә көн элек

за час до отправления поезда — поезд китерҙән бер сәғәт алда

кояшлы көн — со́лнечный денёк

шул ук көнне — в тот же (са́мый) день; в оди́н и тот же день

көн яктысында — при дневно́м све́те

көннәр озыная — дни стано́вятся длинне́е; дни прибавля́ют(ся)

көннең киче бар — у дня есть ве́чер

көнен барып көнен кайту — съе́здить в оди́н день

көнне үткәрү — проводи́ть день, корота́ть вре́мя

көн авышты — вре́мя уже́ за́ полдень

бүген нинди көн — како́й сего́дня день? како́е сего́дня число́?

атнаның беренче көне — пе́рвый день неде́ли

җыелышның көнен билгеләү — назна́чить день (да́ту) собра́ния

нәкъ көненә — то́чно в назна́ченный срок; день в день

айның соңгы көннәрендә — в после́дних чи́слах ме́сяца

шушы көннәрдә — со дня на́ день; в оди́н из ближа́йших дней

хатның язылу көне — да́та написа́ния письма́

Җиңү көне бәйрәме — пра́здник Дня побе́ды

туган көнне билгеләү — отме́тить день рожде́ния

кабул итү көне — приёмный день

ял көне — выходно́й день

үткән көн — тре́тьего дня, позавчера́

икенче көнгә калдыру — отложи́ть на друго́й день

моннан берничә көн элек — не́сколько дней тому́ наза́д; за не́сколько дней до э́того

бүгенге көн белән яшәү — жить сего́дняшним днём

көн көнгә охшамас — день на́ день не прихо́дится

нәкъ көне! — как раз (са́мое) вре́мя! са́мое удо́бное вре́мя!

бу көннән башлап — с э́того вре́мени (дня)

көне килгәч сөйләрмен — придёт срок (вре́мя), расскажу́

революция көннәрендә — в пери́од револю́ции

картлык көннәре — ста́рческий пери́од, ста́рческая жизнь, ста́рость

көне көне белән — вре́мя от вре́мени; времена́ми

көн туды — со́лнце взошло́

көн бату — захо́д со́лнца; зака́т

көн кыздыра — со́лнце печёт

ашлыкны көнгә тарату — суши́ть зерно́ на со́лнце

көн бозылды — пого́да испо́ртилась

иртәгә көн аяз булачак — за́втра бу́дет я́сная пого́да

синең көннәр алда әле — твоя́ жизнь ещё впереди́

нинди көнгә калдык бит! — кака́я у́часть (нас) пости́гла! до чего́ (мы) до́жили

көн дими, төн дими — не счита́ясь со вре́менем; кру́глые су́тки

көн дә бәйрәм, көн дә туй — ка́ждый день пра́здник

көн дә көн дә — каждодне́вно, постоя́нно; день за днём

көн (көннең) кадагына сугу — ≈≈ на зло́бу дня

көн күзе йомылу — темне́ть

көн тәртибе — пове́стка (поря́док) дня

көн үткән саен — с ка́ждым днём; день ото дня́, чем да́льше

көнгә чыгару — вы́вести на чи́стую во́ду; разоблачи́ть

көне белән — день в день

көне бүген түгел — ещё не наста́ло вре́мя; не сего́дня, когда́-нибудь да попадёшь

көне җитеп килү — быть на снося́х

көннәр эчендә — в счи́танные дни

көннең кадагына сугу — затра́гивать зло́бу дня; быть злободне́вным, своевре́менным

көннең көнендә — ка́ждый день; что ни день, то; изо дня́ в день, ежедне́вно

известить заблаговременно — алдан хәбәр итеү